به پژوهشگر فرصت آزمون و خطا داده شود

معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف گفت: پژوهشگر باید از فرصت فراهم‌شده برای اثبات توانمندی خود استفاده کرده و زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های بعدی شود؛ در عین حال، نگاه داخلی نیز باید تغییر کند و فرصت آزمون و خطا به پژوهشگران داخلی داده شود.

دکتر محسن مردانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تشدید تحریم‌های کشور طی چند سال اخیر گفت: معتقدم در این سال‌ها شرایط نگاه به پژوهش کشور بهتر شده است. یکی از اثرات تحریم‌ها این بود که نگاه مدیران کشور و صنایع مختلف با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده در زمینه واردات قطعات و تجهیزات، به توانمندی داخلی معطوف شد. به‌عنوان مثال، با توجه به شرایط تحریم، پذیرفته‌ایم که باید به سمت داخلی‌سازی حرکت کنیم و این نگاهی است که از تحریم نشأت گرفته است. بحثی که در این بین مطرح می‌شود این است که اگر تحریم خوب است، چرا به دنبال رفع تحریم هستیم؟!

معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف تأکید کرد: معتقدم تحریم‌ها نباید وجود داشته باشد. بخشی از مواد اولیه و قطعات باید از خارج تأمین شوند و شرایط تحریم باعث افزایش هزینه تولید می‌شود. کلاً در شرایط امروز و نیازمندی بیشتر به همکاری بین‌المللی برای توسعه فناوری، باید از هر چیزی که از گسترش ارتباط سالم با دنیا مانع می‌شود، جلوگیری کنیم. البته رفع تحریم‌ها نباید باعث از بین رفتن نگاه ایجاد شده به توان داخلی در زمینه رفع نیازهای کشور شود. این مسئله به نوع نگرش و تفکر مسئولان و مدیران کشور بازمی‌گردد.

مردانی خاطر نشان کرد: اصلی در کشور وجود دارد که باید از تولید داخلی حمایت کنیم. این نوع تفکر نباید وابسته به رفت و آمد افراد و دولت‌ها بوده و با هر تغییر، دستخوش تغییر شود. در حوزه پژوهش یک متولی واحد نداریم. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و حتی خود جهاد دانشگاهی، به نوعی خود را متولی بخشی از پژوهش کشور می‌دانند.

لزوم ایجاد یک نهاد پژوهش و فناوری در کشور

معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف گفت: در شورای انقلاب فرهنگی موضوعی تحت عنوان ایجاد نهاد پژوهش و فناوری کشور مطرح شد. وظیفه این نهاد، تعیین اولویت‌های پژوهشی کشور، ابلاغ هدفمند مأموریت‌ها، تخصیص بودجه مناسب بدون در نظر گرفتن روابط و تنها براساس ضوابط قانونی خواهد بود.

وی افزود: البته اینکار نباید به گونه‌ای شود که هر سازمانی، انبوهی از نیازمندی‌های پژوهشی خود را اعلام کند؛ باید اولویت‌بندی شود. امروز در وضعیتی هستیم که برخی بخش‌های کشور بدون در نظر گرفتن اولویت‌ها و بودجه‌های خود، به تعریف انبوهی از مسایل می‌پردازند و با این‌کار فقط وقت و انرژی پژوهشگران را در مسیر نادرست تلف می‌کنند.

پژوهشگر باید توانایی خود را اثبات کند

مردانی با اشاره به بحث اعتمادسازی گفت: پژوهشگر باید از فرصت فراهم‌شده برای اثبات توانمندی خود استفاده کرده و زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های بعدی شود، نه اینکه به پروژه تنها به چشم یک فرصت اقتصادی نگاه کند. جلب اعتماد به عملکرد خود ما بستگی دارد. زمانی که پروژه واگذار شد و در زمان مقرر یا کمترین میزان تأخیر و با کیفیت مورد انتظار تحویل داده شود، اعتماد شکل گرفته و در پروژه‌های بعدی نیز حضور خواهیم داشت.

وی تأکید کرد: البته نگاه داخلی نیز باید تغییر کند و فرصت آزمون و خطا به پژوهشگران داخلی داده شود. به عنوان مثال، کشورهای پیشرفته در صنایع مختلف شاید نزدیک به 100 سال در این حوزه پژوهش کرده و زمان گذاشته‌اند؛ پس نباید انتظار داشته باشیم که پژوهشگر داخل در عرض دو سال، محصولی درست مشابه محصولی با یک تجربه 100 ساله تولید کند. 

توجه به علائق شخصی یا نیازهای کشور؟

معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف گفت: پژوهشگران در انجام پژوهش نباید تنها به دنبال علائق شخصی خود باشند. در بحث ارتقاء اعضای هیئت علمی موضوع مقاله مطرح می‌شود؛ مقاله هم باید کاری در لبه دانش باشد. عضو هیئت علمی براساس زمینه تخصصی و علاقه شخصی خود، اقدام به تعریف پروژه‌ای می‌کند که شاید منطبق با نیازهای کشور نباشد. این یک موضوع دو طرفه است؛ پژوهشگر نباید تنها براساس علاقه شخصی و بدون توجه به نیاز کشور، پژوهشی انجام دهد و از سوی دیگر، سیاست‌گذار نباید ارتقاء پژوهشگر را وابسته به مقاله کند.

مردانی تأکید کرد: البته حتماً گفته می‌شود که اگر تولید مقاله نداشته باشیم، حرفی در دنیا برای گفتن نداریم. باید مقاله‌ها براساس پروژه‌های صنعتی باشد؛ مثلاً شرط تعلق امتیاز به یک مقاله برای ارتقاء را استخراج آن مقاله از طرح‌های صنعتی (کارفرمایی) بگذارند. به این شکل انشاءالله برخی از مشکلات این حوزه حل می‌شود؛ یا حداقل به این موضوع (ارتباط مقاله و طرح) اهمیت بیشتری داده شود. در برخی مواقع قوانین برعکسی را می‌بینیم؛ مثلاً می‌گویند اگر به یک طرح امتیاز داده شد، به مقالات مستخرج امتیاز کمتری تعلق بگیرد، در صورتی که باید برعکس باشد.